WAAROM IK HET CONTACT MET MIJN VADER VERBRAK
‘Als je mij echt kent, dan zou je weten dat..’ Ken je dit zinnetje nog? Het komt uit het programma Over de Streep – een van mijn lievelingsprogramma’s destijds. Als je mij echt kent, dan zou je weten dat ik tien jaar geleden het contact met mijn vader verbrak.
Vandaag wil ik iets delen over dit onderwerp; een onderwerp waar een taboe op lijkt te liggen, of iets dat in ieder geval voor wat ongemakkelijkheid kan zorgen. Nu ik erover nadenk, weet ik niet of dat ongemakkelijke gevoel het algehele gevoel is wat het oproept, of dat het gewoon mijn ongemakkelijke gevoel is op zo’n moment. Misschien wel beiden. Wat ik in ieder geval merk, is dat het voor een ander nauwelijks te bevatten is. Daar komt bovenop dat het in christelijke kringen vaak een nóg lastiger thema is.
Er zijn een aantal dingen die ik wel eens hoor als ik er gesprekken over heb: ‘Het is wel je vader..’, ‘Zou je hem niet kunnen vergeven?’ of ‘Heb je al geprobeerd om hem te vergeven?’, ‘Het is al zolang geleden, kun je het niet opnieuw proberen?’, ‘Misschien bedoelde hij het niet zo.’, ‘Wat als je weer eens met hem af zou spreken, dat kun je toch proberen?’, en meer van dat. Ik kan mensen bijna horen denken ‘Hoe kun je in vredesnaam het contact met een ouder verbreken..?!’.
Doordat niet iedereen het lef heeft om door te vragen, maar er misschien wel nieuwsgierig naar is, of er vragen over zijn, leek het mij goed dit onderwerp eens aan te kaarten. Daarnaast schrijf ik dit ook om je een stukje inzicht te geven, omdat ik merk dat er echt wel (onbedoeld) onbegrip voor is. Het is uiteraard geschreven vanuit mij(n perspectief), dus misschien dat een ander je er iets anders over zou vertellen of andere keuzes heeft gemaakt, maar dit is een stukje van mijn ‘zoektocht’, mijn ‘verhaal’.
De onderwerpen waarover ik het zal hebben (klik erop om meteen naar het desbetreffende stuk te gaan):
Fragment uit de podcast 'Who's Your Daddy'
Een tijdje terug ontdekte ik de podcast ‘Who’s your daddy’, van Joram Kaats. In deze podcast neemt Joram je mee in zijn zoektocht naar zijn vader – met wie hij zijn hele leven al geen contact heeft en met wie zijn broer en zus bewust gebroken hebben. Hoewel zijn verhaal niet volledig overeenkomt met het mijne, vond ik er wel veel herkenning in. In een van de afleveringen was er een fragment dat mij aansprak en waarna ik besloot dat het goed zou zijn om deze blog te schrijven. In het fragment is Joram Kaats (bekend van de EO) in gesprek met Igmar Felicia (bekend van de radio), over het niet hebben van contact met hun vaders en de reacties van anderen hierop. Ik heb het fragment uitgeschreven:
(Igmar) “…Ik vind het een moeilijk stuk, ik merk dat er ook geen goed antwoord op is.
(Joram)“Het enige antwoord is volgens mij dat je zelf doet wat je wil. Ik merk namelijk, dat als andere mensen mij hier vragen over stellen, ik mezelf heel erg aan het verantwoorden ben. Dit komt doordat ik dan denk/merk dat die mensen het niet snappen. Dat zij, tussen aanhalingstekens, niets weten over een slechte relatie tussen een vader en kind. Die mensen zoeken dan vaak naar verbinding en benoemen ‘Misschien bedoelt hij het niet zo.’, ‘Misschien moet je het nog een keer proberen.’.
(Igmar) “Dat is het meest verschrikkelijke wat je kan horen ja.”
(Joram) “Eerst ga ik dan maar weer meepraten en zeg ik ‘Ja, inderdaad..’, maar achteraf denk ik ‘Nee! IK bepaal hoe IK het wil.’”
(Igmar) “Dit is zo’n stuk, waar alle mensen wat over mogen leren. Dat je over alles een mening bepaalt, vanuit je eigen blikveld. Iedereen die iets zegt over bijvoorbeeld ‘Ja.., ..vader, ..verbinding’, dat komt doordat ze praten vanuit ‘Ik ben heel blij met mijn vader en ik gun jou dat ook’ en dus wordt er vanuit dat blikveld gepraat. Maar dat is eigenlijk best wel lastig. Want het ís niet te begrijpen dat je je vader heel lang niet hebt gesproken. Het is niet te begrijpen. Ik zou toch wel een klemmend beroep willen doen aan iedereen om daarmee te stoppen, om advies te geven vanuit dat vlak.”
Wat een herkenning vond ik hierin.. In dit laatste stuk slaat Igmar wat mij betreft de spijker op zijn kop. Het ís niet te begrijpen. En opmerkingen en vragen die ik wel eens hoor, lijken inderdaad vaak voort te komen vanuit hoe iemand anders in relatie met zijn/haar vader staat. Ik hoop dat je bewust bent dat jouw eigen ervaringen jouw perspectief (en dus jouw denken en handelen) vormen, niet alleen wat dit onderwerp betreft, maar ook met betrekking tot andere onderwerpen. Ik hoop dat je voorzichtiger zult zijn met je oordeel – en dit kan ik mezelf ook niet vaak genoeg voorhouden als ik zelf in gesprek ben met anderen en zij anders in het leven staan dan ik.
Waarom contact verbreken met ouders?
Ja, waarom zou je het contact verbreken met een ouder? Laat ik vooropstellen dat geen kind dit zomaar doet. Het is tegen-natuurlijk. Je bent namelijk aan bijna niemand zo loyaal als aan een ouder, zeker als je wat jonger bent, maar ook als je al wat ouder bent. Dit komt omdat deze loyaliteit een existentiële loyaliteit is, die voorkomt uit de band die ontstaat door de geboorte en levenslang blijft bestaan. Door deze intense loyaliteit, zie je wel eens dat als kinderen mishandelt worden door een ouder, ze het alsnog voor hen op blijven nemen. Ik vond en vind het trouwens ingewikkeld om te lezen dat deze existentiële loyaliteit blijft bestaan, ook als je het contact verbreekt. Ik moet zeggen dat ik ook niet weet wat er precies overblijft van deze loyaliteit nadat je het contact verbreekt; ik kan je geen voorbeeld geven van de loyaliteit die ik nog zou moeten ervaren.
De reden dat mensen het contact verbreken met een ouder, is vaak omdat het de enige manier is om tot persoonlijke groei en herstel te komen; om weer gelukkig te worden. Door psychologen wordt ook erkent dat het soms nodig is om het contact te verbreken, bijvoorbeeld doordat er sprake is van zulke disfunctionele patronen, dat ze ernstige psychische klachten voortbrengen.
Hoe is het om geen contact meer met een ouder te hebben?
Hoe het voor een ander is weet ik niet, maar ik kan je wel beschrijven hoe het voor mij is. Ik vind het soms best wel lastig, en confronterend ook. Het maakt het lastig, omdat ik mij er soms eenzaam in voel, omdat je een van de weinigen bent en omdat het echt wel een (interne) strijd geeft. Het is lastig, omdat ik biologisch gezien nog een vader heb, maar ik voor mijn gevoel geen vader meer heb. Hij is niet dood en omdat men dat weet én weet dat het mijn eigen keuze is, staan ze er vaak niet bij stil dat dit alsnog lastige en pijnlijke momenten kan geven.
Hoewel hij niet werkelijk dood is, voelt het soms wel alsof hij overleden is. De vader die ooit echt als mijn vader voelde in de tijd dat ik kind was, die is er niet meer en daar heb ik afscheid van moeten nemen. Het is werkelijk een rouwproces geweest, met de hele fasering van een rouwproces ‘included’: ontkenning, boosheid, het gevecht, de depressie en de aanvaarding. Man, wat ben ik boos geweest.. ongelooflijk boos. Zo boos, dat mij wel eens wat scenario’s door mijn hoofd zijn geschoten, waarmee ik zou voorkomen dat hij anderen opnieuw- of nog meer onrecht aan zou doen. Dit type boosheid was een fase waar ik inmiddels gelukkig al jaren doorheen ben. Ik ben al een aantal jaar geleden aangekomen bij de aanvaarding. Maar het contact verbreken, blijft aanvoelen als rouw. Ik heb afscheid genomen van de vader die hij ooit was.
Misschien zou je denken dat Vaderdag een hele lastige dag is, maar ik moet zeggen dat dat in mijn geval wel meevalt. Bij mij komen de confronterende momenten vaak uit de lucht vallen. Een paar voorbeelden van plotselinge, confronterende momenten die ik ooit had: het zien van een meisje dat boodschappen met haar vader doet, een foto van een familielid met zijn dochter op de arm, verhuizen en bij het klussen geen vader hebben die meehelpt, het niet kunnen bespreken van bepaalde gespreksonderwerpen die je met een vader zou willen bespreken, en zo zijn er natuurlijk nog tal van momenten geweest. Iedereen heeft een vader(figuur) nodig, ben ik van mening. Ongeacht je leeftijd. Mijn vader als persoon mis ik niet, maar een vaderfiguur in mijn leven wel. Ik heb altijd gehoopt dat ik nog eens een vaderfiguur zou vinden, maar dit is in mijn geval (nog) niet gebeurd.
Nu kun je zeggen dat ik dan nog wel een Hemelse Vader heb. Dat is ook zeker zo. Ik zie Hem ook als een vader, de perfecte vader. Ik haal daar absoluut kracht uit, omdat ik mij geen betere vader kan bedenken. Maar toch.. ik denk dat ook jij wel kunt bedenken dat dat, menselijk gezien, het gevoel van het niet hebben van een (fysiek) vaderfiguur, niet wegneemt. Ga zelf maar eens na wat jij – direct en indirect - allemaal zou missen als jij geen vader(figuur) meer zou hebben.
Mag je als christen het contact met ouders verbreken?
In het eerste stukje gaf ik al aan dat dit binnen christelijke kringen vaak een extra moeilijk onderwerp is, tenminste zo heb ik dat ervaren. Er wordt al snel genoemd of gedacht ‘Kun je hem niet gewoon vergeven? Want dat is toch wat God van ons verlangd, dat we vergeven?’ en ‘Hoe rechtvaardig je als christen dat je geen contact meer met een ouder hebt?’. Het lijkt soms bijna alsof een ander denkt ‘Hoe kun je nou een goede christen zijn als je dit soort keuzes maakt?.’
Allereerst vind ik dat ik niet hoef te rechtvaardigen dat ik geen contact meer met mijn vader heb en toch christen ben, of omdat ik christen ben. Ik denk dat het iets té persoonlijks is, om hier aan een ander een soort verantwoording over af te leggen. En buiten dat gaat het mijn inziens om mijn relatie met God. God kent mij. Een ander zou hier mijn inziens niet eens een oordeel over moeten hebben. Al mag je elkaar natuurlijk wel (kritische) vragen stellen. Maargoed, ik snap dit soort vragen wel, want hier heb ik zelf ook mee gestoeid. Voor je gevoel hoort het niet. ‘Je hoort te vergeven, zelfs 7x70 maal.’ ‘Eer uw vader en moeder’. Een paar zinnetjes, deels uit Bijbelteksten, die regelmatig door mijn hoofd spookten. Hoewel ik voelde en wist dat mijn keuze – in ieder geval voor nu – de beste optie is, bleef ik de struggle ook voelen.
Vergeven
Het klopt dat God inderdaad van ons verlangt om anderen te vergeven. Maar vergeven staat voor mij helemaal los van het wel of geen contact hebben. Je kunt contact hebben met iemand die je niet vergeven hebt en ook andersom. Vergeven is loslaten. Je laat je boze gevoel, gekoppeld aan bepaalde gebeurtenissen en personen, los. Je laat het hopen op een beter verleden los. Vergeven betekent niet dat je goedkeurt wat een ander heeft gedaan. En als je heel graag mijn antwoord wil weten op de vraag ‘Kun je hem niet gewoon vergeven?’, dan zou ik zeggen dat ik dit een nogal persoonlijke vraag vindt, maar dat ik sowieso moeite heb met ‘gewoon vergeven’. Vergeven vind ik moeilijk, al helemaal het vergeven van mijn vader. Dit probeer ik wel, maar het gebeurt ook dat bepaalde gevoelens, gekoppeld aan bepaalde gebeurtenissen, weer opspelen. Voor mij helpt het dan om er opnieuw voor te bidden. En nogmaals: voor mij staat vergeving los van contact hebben.
'Eer uw vader en moeder'
‘Eer uw vader en moeder’, dit is ook zo’n bekend zinnetje (komt uit de tien geboden en staat in Bijbeltekst Exodus 20:12). Een lastige, in gevallen waarbij de relatie tussen een kind en ouder op welke manier dan ook verstoord is. Eren komt vanuit een Hebreeuws woord en staat voor ‘gewicht geven aan’. Je mag gewicht geven aan, waarde toekennen aan, het zien van je ouders zoals ze zijn. Je mag de goede en minder goede kanten kennen en ook dankbaar zijn voor het leven dat je van hen ontving. Maar. Je hoeft niet met hen om te gaan, op een manier waarop ze jouw geestelijke of psychische gezondheid beschadigen.
Bescherm je hart
Ongeveer een jaar geleden kreeg ik plots een antwoord op mijn struggle, een antwoord dat rust gaf. Ik las een stuk over je lichaam als spreekwoordelijke tempel, waarin ook over het hart gesproken werd. Het hart werd als de achterzaal met het heiligdom beschreven (de tempel waarover de Bijbel schrijft, bestaat uit meerdere zalen en deze is de heiligste). Het hele stuk was mooi, maar het stuk wat ik hier wil herhalen is als volgt:
“…Je hart beschermen betekent niet alleen je hart herstellen als het al gewond is, maar er ook voor waken dat het niet weer gewond raakt. Bescherm jij je hart of geef je vaak mensen genoeg ruimte om eroverheen te lopen?
Soms moet je ervoor kiezen om vriendschappen of situaties uit de weg te gaan, omdat je weet dat het je anders gaat raken en je je hart gaat bezeren. Gun jezelf dat ook en neem jezelf en je hart in bescherming. Het is het meest heilige van je tempel dus verdient dat niet de meeste bescherming?”
Voor mij was dit hét antwoord op mijn struggle. Het antwoord van een liefdevolle God, God de Vader. Iets dat ik nooit eerder zo gezien had, terwijl ik het wel al die tijd zo gevoeld en bedoeld had. Dus het antwoord op de vraag ‘Waarom verbrak jij het contact met je vader?’ is, zonder op de inhoud in te gaan, dat ik ervoor kies om mijn hart te beschermen. Ik denk dat ditzelfde, ongeacht of iemand wel of niet gelooft, ook geldt voor anderen, zoals Joram of Igmar. God kent mij(n hart) door en door; Hij weet hoe het zit en op basis waarvan ik deze keuze heb gemaakt. We leven helaas in een wereld waarin niet alles mooi, perfect en maakbaar is.
Spreuken 4:23 “Van alles waarover je waakt, waak vooral over je hart, het is de bron van je leven.”
Antwoord op de vraag
Een concreet antwoord op de vraag ‘Mag je als christen het contact met ouders verbreken?’ is naar mijn weten niet letterlijk en concreet terug te vinden in de Bijbel. Ik denk dat dit eenzelfde soort vraag is als ‘Mag je als christen scheiden?’. Ik denk dat God het heel naar vindt als er in een huwelijk scheiding plaatsvindt, of dat de band tussen ouders en kinderen verbroken wordt. Ik denk dat hij dit vooral heel naar voor ons vindt, omdat het nogal wat teweeg brengt en mensen niet voor niets uit elkaar gaan of het contact verbreken. Ik geloof dat God een huwelijk of een relatie (met wie dan ook) niet heeft bedoeld om weer kapot te laten gaan. Alleen helaas is er in deze wereld ook ‘kwaad’, dat dingen kapot maakt.
Ik denk dat God onze harten kent en dat er echt wel legitieme redenen zijn om soms het contact (tijdelijk) te verbreken. Ik kan mij namelijk niet voorstellen, in hoe ik God ken, dat hij wil dat wij in een toxische relatie blijven waaraan wij kapotgaan, of in relatie met iemand zijn die ons geestelijk of psychisch heel veel schade aanricht, met alle gevolgen van dien. Ik denk dat Hij een liefdevolle Vader is, die het beste met ons voor heeft en ik geloof dat Hij ons keuzevrijheid geeft. Keuzevrijheid in alles, ook in dit soort situaties, om (al wandelende met Hem) te kiezen voor wat goed voor ons is (waarbij we niet loslaten wat God van ons verlangt – dit kan natuurlijk op verschillende manieren worden opgevat). Hoe dan ook, we mogen weten dat we bij Hem altijd welkom zijn, welke keuzes we ook maken.
Waarom ik het contact met mijn vader verbrak
De reden dat ik het contact met mijn vader verbrak, was om mijn hart te beschermen. Ik wil ervoor waken dat het weer gewond raakt en ik mijn hart blijf bezeren. Ik verbrak het contact niet zomaar, of omdat ik een beetje boos was. Het stukje wat psychologen erover zeggen, met betrekking tot de disfunctionele patronen die psychische schade aanbrengen waarbij het dan beter is om afstand te nemen, is ook op mij van toepassing. Het was voor mij de enige manier om rust en herstel te vinden en om weer tot persoonlijke groei te komen.
In deze blog geef ik jullie niet de ins en outs over mijn persoonlijke verhaal. Sommigen kennen het verhaal in grote lijnen en een aantal kennen de wat meer uitgebreidere versie. Als je hier vragen over hebt, er meer over wil weten, of je hebt vragen naar aanleiding van deze blog, dan mag je mij altijd benaderen via het contactformulier, via Facebook of Instagram. Je mag mij alles vragen of zeggen. Ik kan daarin zelf bepalen of ik de vraag wel of niet beantwoord.
Benieuwd naar..
..de podcastserie van Joram Kaats? Ga dan naar Spotify - Podcast 'Who's Your Daddy'.
..het artikel waar ik las over het beschermen van je hart? Ga dan naar ‘Je lichaam als een tempel: de drie belangrijkste zalen’.
..meer over vergeving? De EO schreef het artikel ‘Vergeven: wat is het wèl, wat is het niet?’.
Recente reacties